- Win – Win. Ga uit van de totale extra besparing die te realiseren is, en zorg dat alle relevante betrokkenen een deel van het voordeel verkrijgen. Symbiose is win -win. Voorbeeld: Als afvalwater van een fabriek minder vervuild is door een innovatie, dan is dat niet per definitie gunstig voor de rioolwaterzuivering, omdat deze met minder vervuiling minder optimaal zal draaien, en er bovendien inkomstenderving plaatsvindt. Het is dus belangrijk om tijdig met alle betrokkenen af te stemmen hoe een duurzame innovatie voor alle partijen positief uitvalt.
- Samen Werken en Gunnen. Het verdelen van de koek of – zo je wil – de win-win is niet altijd makkelijk, vooral wanneer je als industrie alleen wordt afgerekend op je bedrijfsindividuele doelstellingen. Stel dat door samenwerking de koek 1,5 keer zo groot is dan hij zou zijn als je een individuele besparing doorvoert. Dan kan het nog steeds interessanter zijn om de individuele besparing door te voeren: die telt namelijk voor 100%. En 50% van een besparing die 1,5 keer zo groot is (want je moet delen met je buurman), is dan dus nog steeds 25% kleiner dan de individuele besparing. Het zou dus goed zijn als er op de een of andere manier een incentive zou komen die samenwerkingen extra stimuleert. Concreet geldt dit voor duurzame energie doelstellingen en CO2-allocatie. Zo’n beloning zou helpen omdat samenwerken tussen buren in zijn algemeenheid moeilijk maar logisch is. Maar samenwerken om er allebei (on)gelijkwaardig beter van te worden is nog moeilijker: individuele doelstellingen, verplichtingen en compensaties zorgen dat samenwerkingen richting efficiëntere symbiose cases niet makkelijk in vruchtbare aarde vallen.
- Wederzijds begrip. Begrip hebben voor (en bereid zijn mee te gaan met) elkaars timeline: commerciële belangen strijden vaak om voorrang met bestuurlijke trajecten. Ondernemers en bedrijven moeten snel beslissen. Iets wat in bestuurlijke trajecten lastig is. Zo kennen we een voorbeeld waarbij een gezamenlijke waterzuivering van bedrijf en waterschap efficiënter was geweest, maar de tijd om er bestuurlijk mee akkoord te gaan langer duurde dan het bedrijf tijd had om beslissingen te nemen voor realisatie.
- Cultuur en organisatie. Hoe om te gaan met verschillen in cultuur en organisatiedoelstelling? De realisatie van een symbiose met je buurman is in geen van de gevallen core-business van de betrokken organisaties of ondernemingen. Symbiose bevindt zich in een niche. Het identificeren en realiseren van de duurzame symbiosekansen vereist daarom de betrokkenheid van partijen die juist hiervoor vooruitgeschoven zijn, zoals Energie- en Grondstoffenfabriek van de waterschappen en het Dutch Biorefinery Cluster.
- Praktijk is weerbarstig. Kringloopsluiting door symbiose betekent de vervlechting van installaties en organisaties. Deze vervlechting resulteert ook in toegenomen complexiteit, hetgeen regelmatig voor hoofdbrekens zorgt. Bij wie liggen de verantwoordelijkheden? Het is belangrijk om kern- en randprocessen van elkaar te onderscheiden. Vervlechting van utilities is namelijk vaak makkelijker op te lossen.
- Flexibiliteit in subsidies. Idealiter wordt altijd aan de meest optimale en efficiënte symbiose gewerkt. De bekende SDE-subsidieregeling (SDE: Stimulering Duurzame Energie) is op basis van alle ervaringen al vele jaren achter elkaar aangepast en uitgebreid. Dat is goed. De eerste systemen die in de beginjaren van de SDE zijn opgebouwd, zijn echter niet optimaal. Het kan dus altijd beter, echter de investeringen zijn al gedaan, en bovendien is het openbreken van een bestaande beschikking moeilijk en risicovol. Dit noemen we ook wel het lock-in effect SDE-regeling; bedrijven realiseren op basis van de eerdere suboptimale SDE-regeling een biogas opwerkinstallatie. En gaan niet in de verbeterstand: ze willen niet het risico lopen hun beschikking kwijt te raken, en bovendien moeten investeringen in de huidige installaties eerst terugverdiend worden.
- Wie is de facilitator? Symbiose-cases vereisen ook gezamenlijke investeringen. Wie neemt uiteindelijk het initiatief? Wie investeert in bijvoorbeeld benodigde transportleidingen? Dit vormt in veel symbiose-cases een bottleneck.
- Aparte regeling waterzuivering voor industrie - Er zou eigenlijk een aparte regeling voor bedrijven moeten komen, naast een systeem voor burgers. Bij voorkeur in de vorm van maatwerkcontracten voor bedrijven die gebaseerd zijn op daadwerkelijke kosten van de ontvangende waterzuivering. Dat stimuleert meer om te innoveren.
- Prijs van de bespaarde utilities - De relatie tussen de besparing en de investering bepaalt daadwerkelijk of een innovatie wel of niet wordt doorgevoerd. Hier zien we al duidelijk verschil met België. Daar draaien projecten die in Nederland niet uitkunnen. De reden: op sommige locaties in België kost drinkwater al bijna 2 Euro/m3.